Crëwyd Prosiect Gwenoliaid Duon Biosffer Dyfi gan Grŵp Bioamrywiaeth Machynlleth, selogion bywyd gwyllt lleol, gwirfoddolwyr a seiri coed yn 2021.
Erbyn haf 2024 roedd y grŵp wedi gosod 240 o focsys ar draws y Biosffer. Ariannwyd cam cychwynnol y prosiect yn hael gan Elusennau Garthgwynion, gyda chefnogaeth gan Glwb Rotari Machynlleth.
Pam gwenoliaid duon?
Mae gwenoliaid du yn un o'n hymwelwyr haf mwyaf carismatig, yn hedfan filoedd o filltiroedd o Affrica i nythu a magu eu cywion. Mae dros 100 o rywogaethau o wenoliaid duon ledled y byd, i'w cael ar bob cyfandir ac eithrio Antarctica. Mae’r wennol ddu gyffredin (Apus apus) fel arfer yn cyrraedd Prydain ddiwedd Ebrill neu ddechrau Mai, ac mae eu sgrechian nodedig yn un o synau’r haf.
Yn drasig, mae niferoedd y gwenoliaid duon wedi gostwng yn ddramatig yn ystod y blynyddoedd diwethaf, gyda gostyngiad o 58% ers 1995. Yn 2021, ychwanegwyd gwenoliaid duon at Restr Goch y DU, sy’n golygu mai nhw sydd â’r pryder cadwraeth mwyaf. Gallem weld gwenoliaid duon yn diflannu o Brydain yn ein hoes ni, meddylfryd ofnadwy.
Mae gwenoliaid duon yn cael eu heffeithio gan newid hinsawdd, ond hefyd diffyg safleoedd nythu addas, gydag adeiladau mwy newydd yn gadael dim lle iddynt adeiladu eu nythod. Mae blychau gwennol neu frics gwennol du, sydd wedi'u dylunio i roi lle iddynt ddodwy eu hwyau, yn ffordd o roi help llaw iddynt.
Diolch i roddion a grant gan Elusennau Garthgwynion, mae Prosiect Gwennol Ddu Biosffer Dyfi – gyda chymorth y seiri lleol Alice Midmore a Simon Layton – wedi llwyddo i osod blychau gwennol ddu ar draws ardal y biosffer. Os hoffech chi osod blwch gwennol ddu ar eich eiddo, neu os hoffech gyfrannu neu wirfoddoli, cysylltwch a coordinator@biosfferdyfi.cymru.
Cofnodi gweld Gwenoliaid Duon
Mae'n ddefnyddiol gwybod ble mae gwenoliaid duon wedi'u gweld. Gallwch gofrestru eich gwelediadau a blychau nythu gan ddefnyddio ap ‘Swift Mapper’ yr RSPB.
Os yn bosibl, dylid hefyd cofrestru cofnodion ar wefan y Ganolfan Cofnodion Amgylchedd Leol .
Mae grŵp Gwenoliaid Duon yng Ngheredigion hefyd: e-bostiwch CeredigionSwiftProject@gmail.com neu gwelwch eu tudalen Facebook
Edrychwch ar y gwefannau eraill hyn hefyd:
-
I gael rhagor o wybodaeth am wenoliaid duon a phrosiectau sydd ar y gweill i helpu’r adar hyn ledled y wlad, ewch i flog Action for Swifts
-
Grŵp Facebook Natur Dyfi
Newyddion diweddaraf
Gosodwyd y 200fed blwch prosiect y Gwenoliaid Duon yn Nhŷ Cemaes, siop a chaffi’r pentref sy’n eiddo i Isabel Bottoms ac yn cael ei reoli ganddi. Mae o leiaf tri phâr o wenoliaid du yn nythu'n naturiol o dan y bondo a gosodwyd tri bocs ar yr eiddo gyda'r gobaith o ddenu mwy. Dyfarnwyd statws Pencampwr Gwenoliaid Duon Biosffer Dyfi i Dy Cemaes.
Aeth Gwobr Hyrwyddwr Gwenoliaid Duon hefyd i archfarchnad y Co-op ym Machynlleth, lle gosodwyd 17 o flychau gwenoliaid duon o wahanol ddyluniadau gan wirfoddolwyr y prosiect ar flaen y siop, gan ddarparu 32 o siambrau nythu ar wahân. Mae sawl pâr o wenoliaid duon eisoes yn nythu mewn blychau yn Nhŷ Pendre gyferbyn â’r Co-op a’r gobaith yw y bydd y blychau ychwanegol hyn yn cynyddu’r boblogaeth o wenoliaid duon yn y dref.
Noddwyd y wobr gan Elfyn ac Eirlys Pugh ac mae'n darllen - ‘Cyflwynwyd i siop Co-op Machynlleth i gydnabod eu cefnogaeth ragorol i Gadwraeth Gwenoliaid Duon Cymru. Isod: Ty Cemaes, chwith: Co-op Machynlleth, dde.
Ysgol Uwchradd Llanidloes
Bu Cadwch Gymru’n Daclus yn gweithio gyda disgyblion Blwyddyn 8 ac artist stryd i lunio’r cynllun hwn ar gyfer eu sied ysgol.
