Cydweithio ar draws y dirwedd yn nalgylchoedd Einion a Llyfnant

Yn y blog gwadd hwn, mae Cian Llywelyn o Goetir Anian, elusen sy'n rheoli safle ychydig filltiroedd i'r de o Fachynlleth, yn esbonio sut mae ffermwyr a grwpiau cadwraeth natur yn cydweithio i gysylltu cynefinoedd o amgylch un o 'ardaloedd ffinio' y Biosffer. Read in English.

Gwirfoddolwyr ym Mwlch Corog. Delwedd: Mike Kay

Mae cadwraeth natur yn gweithio orau pan fydd ffermwyr a rheolwyr tir eraill yn cydweithio dros dirwedd, gan ymuno a chreu ardaloedd mwy o gynefin. Mae hyn yn cynnal mwy o rywogaethau trwy ddarparu mwy o gyfle i ddod o hyd i fwyd, partneriaid a mannau bridio priodol. Bydd hwn yn nod pwysig i Gynllun Ffermio Cynaliadwy Llywodraeth Cymru a fydd yn dod i rym dros yr ychydig flynyddoedd nesaf.

Nawr mae rheolwyr tir ar draws dyffrynnoedd dau o lednentydd Dyfi, sef yr Einion a'r Llyfnant, wedi ffurfio grŵp newydd i wneud hynny. Dan arweiniad yr elusen leol Coetir Anian, mae'r grŵp wedi galw ei hun yn Gwmwd Einion ac mae wedi'i ganoli o amgylch Safle o Ddiddordeb Gwyddonol Arbennig (SoDdGA) Pen Carreg Gopa Moel Hyrddod, sy'n un o ardaloedd ffiniol Biosffer Dyfi - rhywle lle mae natur yn cael ei gwarchod a hefyd yn cael ei defnyddio ar gyfer addysg, ymchwil a hamdden.

Mae ehangu coetiroedd er mwyn cysylltu cynefinoedd yn rhan bwysig o'r prosiect

Mae'r tir a reolir gan aelodau'r grŵp yn fosaig o wahanol gynefinoedd a defnyddiau tir. Mae coetiroedd, mawndiroedd, ffriddoedd (porfa ymylol ucheldir) a glaswelltiroedd ar draws ffermydd defaid, ffermydd gwartheg a thir a reolir ar gyfer natur gan RSPB Ynys-hir a Choetir Anian. Mae rhywfaint o'r tir wedi'i warchod o dan statws SoDdGA (SSSI), mae rhywfaint ohono'n elwa o gynlluniau Llywodraeth Cymru fel Cynllun Cynefin Cymru a Chreu Coetiroedd a gynlluniwyd i helpu tirfeddianwyr i wneud eu tir yn fwy cyfeillgar i natur, mae rhywfaint yn cael ei reoli'n organig, ac mae rhywfaint yn cael ei ffermio'n 'gonfensiynol'.

Mae'r gwahanol fathau hyn o ddefnydd tir a dynodiadau yn darparu cyfleoedd amrywiol i natur, ar gyfer cynhyrchu incwm ac ar gyfer datblygu gwasanaethau ecosystem fel rheoli dŵr ac atafaelu carbon, ond mae pob un hefyd yn cyflwyno ei heriau rheoli penodol ei hun. Drwy gydweithio, mae aelodau'r grŵp yn gallu rhannu gwybodaeth, sgiliau a phrofiad, ac elwa o gynlluniau sy'n cefnogi gwaith partneriaeth. Gobeithir y bydd hyn yn helpu pob un o'r partneriaid yn ariannol ar adeg pan fo pethau'n arbennig o ansicr i ffermwyr ac i elusennau, wrth amddiffyn bywyd gwyllt a chysylltu cynefinoedd sydd wedi'u rhannu ar draws gwahanol ddaliadau tir a SoDdGA - o fewn y bartneriaeth ac o'i chwmpas.

Yn ddiweddar, mae Cwmwd Einion wedi penodi gweithiwr llawrydd lleol i rôl newydd 'Ceidwad y Mynydd', a fydd yn gweithio ar draws y daliadau tir am y ddwy flynedd nesaf i gefnogi ffermio cynaliadwy ac adfer cynefinoedd, gan ymgymryd â gwaith fel rheoli cynefinoedd, ffensio, rheoli stoc, plannu coed a gofalu am eginblanhigion. Mae hwn yn ddatblygiad cyffrous i'r grŵp, gan ei fod yn arwydd o ddilyniant clir o gynllunio a pharatoi i weithredu pendant ar lawr gwlad.

Datblygwyd Cwmwd Einion o dan Gynllun Adnoddau Naturiol Integredig Llywodraeth Cymru, sy'n cael ei ddefnyddio i lywio elfen gydweithredol y Cynllun Ffermio Cynaliadwy (SFS) – system newydd Cymru o daliadau rheoli tir a ddisgwylir i ddechrau yn 2026 – ac mae bellach yn cael ei weithredu gyda chyllid o grant Cronfa Rhwydweithiau Natur. Gobeithir y bydd yr SFS maes o law yn caniatáu i Gwmwd Einion barhau y tu hwnt i'w gyfnod cychwynnol o ddwy flynedd, ac y bydd y prosiect yn ysbrydoli ac yn llywio prosiectau cydweithredol tebyg yn y dyfodol.

Mae Coetir Anian yn elusen leol sy'n anelu at adfer cynefinoedd a rhywogaethau a chysylltu pobl â bywyd gwyllt a lleoedd gwyllt. Dechreuwyd rheoli Bwlch Corog yn 2017, darn o dir 142 hectar ger Glaspwll, pan gafodd ei brynu gan Goed Cadw a'i brydlesu i ni yn y tymor hir. Ers hynny, rydym wedi bod yn adfer ei gynefinoedd amrywiol i gyflwr ffafriol ar gyfer natur ac yn dod â chymaint o bobl â phosibl i'r tir i helpu i adfer cysylltiad cymdeithas â natur. Mae hyn yn cynnwys ysgolion cynradd ac uwchradd lleol, ac elusennau sy'n gweithio gyda grwpiau difreintiedig – pobl sydd fwyaf tebygol o elwa o dreulio amser mewn natur ond sydd hefyd yn debygol o fethu â chael mynediad i leoedd gwyllt.

Mae gwirfoddolwyr yn rhan hanfodol o Coetir Anian – os oes gennych ddiddordeb yn yr hyn a wnawn ac yr hoffech fod yn rhan ohono, edrychwch ar ein tudalen wirfoddoli, neu cysylltwch â ni drwy e-bostio post@coetiranian.org. Gallwch ddysgu mwy am Coetir Anian ar ein gwefan, neu drwy ein dilyn ar Instagram, Facebook, X neu LinkedIn.