Mae'n Wythnos Ymwybyddiaeth Gwenoliaid Duon!

Sut mae cymryd rhan yn y Biosffer. Read in English.

I lawer o bobl, dyfodiad y gwenoliaid duon i'n hawyr yw cychwyn yr haf. Gan deithio tua 1,500 milltir o Affrica i'r DU bob haf, gall yr adar hyn aros yn yr awyr yn ddi-baid am 10 mis, gan lanio dim ond pan fyddant yn dychwelyd yma i nythu ym mis Mai. Erbyn diwedd mis Gorffennaf maent yn mynd.

Yn y Gymraeg, mae sawl enw am yr aderyn yma, gan gynnwys Gwrach yr Eglwys oherwydd ei galwad sgrechian nodedig a'i thueddiad i nythu mewn hen adeiladau. Ar un adeg roeddent yn olygfa llawer mwy cyffredin yn ein hawyr nag y maent nawr.

Maent ychydig y fwy na'r wennol cyffredin (swallow) a'r wennol y bondo (house martin), gydag ochr isaf dywyll ac adenydd hir siâp pladur. Maent wedi gweld gostyngiad o 76% yng Nghymru ers 1995 (Ymddiriedolaeth Bywyd Gwyllt Gogledd Cymru), gan eu rhoi ar y rhestr goch ar gyfer rhywogaethau mewn perygl yn 2021. Mae hyn yn rhannol oherwydd colli safleoedd nythu oherwydd arferion adeiladu modern nad ydynt yn gadael ceudodau na bylchau i fynd i mewn, a hefyd oherwydd gostyngiad yn nifer y pryfed.

Y dydd Sadwrn hwn yw dechrau Wythnos Ymwybyddiaeth Gwenoliaid Duon cenedlaethol (28 Mehefin – 6 Gorffennaf), gyda digwyddiadau'n digwydd ledled y wlad i siarad am yr adar anhygoel hyn. Eleni mae Biosffer Dyfi hefyd yn cymryd rhan trwy ein prosiect gwyddoniaeth dinasyddion Sgrechiadau a Socian.

Mae Sgrechiadau a Nentydd yn rhedeg mewn partneriaeth â dau grŵp cymunedol, Prosiect Gwenoliaid Duon Biosffer Dyfi a Lab Dŵr Dyffryn Dyfi, gan geisio deall a oes perthynas glir rhwng goroesiad y gwenoliaid duon cyffredin ac iechyd ein hafonydd.

I wneud hyn mae angen cymorth pobl ar draws y Biosffer arnom, gan ddechrau nawr. Gallwch ymuno drwy fynd allan yn eich ardal i arolygu ac adrodd am weledigaethau, nythod gweithredol, a phartïon sgrechian (pan fydd tua 10 neu fwy o wenoliaid duon yn heidio at ei gilydd ac yn gwneud eu galwad sgrechian eiconig).

How to Survey Swifts S&S Eng & Cym.pdf

Download PDF • 10.79MB

Gellir adrodd am weledigaethau drwy’r ap SwiftMapper’ app  neu Prosiect COFNOD Gwarchod Gwenoliaid Duon.

Gallwch hefyd ymuno ag un o’r nifer o ddigwyddiadau gwenoliaid duon sy’n digwydd yn ystod Wythnos Ymwybyddiaeth o Wenoliaid Duon:

·      Dydd Sul 29ain 3pm-4:45pm – Sgwrs ac arolwg gwenoliaid duon Sgrechian a Socian: Canolfan Gymunedol Llanbrynmair

·      Dydd Llun 30ain Yn dechrau am 7pm – Sgwrs gan Elfyn Pugh: ‘Meistri Hedfan - Bywyd y Wennol Dduon Cyffredin’: Wedi’i ddilyn gan daith gerdded i safle nythu lleol. Yn Sefydliad Owain Glyndŵr (Mynediad am ddim) ym Machynlleth

·      Dydd Mawrth 1af Yn dechrau 7pm – Arolwg grŵp o wennol ddu yn y Borth, cyfarfod y tu allan i Seren y Môr – cysylltwch â bryn@biosfferdyfi.cymru neu dewch i gwrdd â ni yno

·      Dydd Mercher 2il 10am-4pm – Sgrechiadau a Socian ym Marchnad Machynlleth: Dysgwch am y prosiect, sut i helpu gwenoliaid du ac ymunwch â'n gweithdy gwneud blychau gwenoliaid du

·      Dydd Iau 3ydd Yn dechrau 7pm – Taith gerdded grŵp o arolwg gwenoliaid du o Ddinas Mawddwy i Minllyn ac yn ôl, cyfarfod y tu allan i Llew Coch – cysylltwch â bryn@biosfferdyfi.cymru neu dewch i gwrdd â ni yno.

Dysgwch fwy am y prosiect Sgrechiadau a Socian, digwyddiadau a sut i gymryd rhan mewn arolygon gwenoliaid du neu brofion dŵr drwy ymweld â'n tudalen Facebook, Biosffer Dyfi Biosffer.

Gallwch hefyd helpu i ledaenu'r gair gan ddefnyddio'r hashnod #SwiftAwarenessWeek ar gyfryngau cymdeithasol.